МУНДЕРИДЖЕВИЙ АРЕКЕТ ЁНЕЛИШИ
Талебелернинъ алышкъанлыкъ шартлары:
-
озь нутукънынъ стратегиясыны бельгилейлер;
-
анализ, синтез, тенъештирюв киби амелиятларнен къулланып, озь арекетлернинъ теркибине къыймет кесе: макъсат ве плангъа эсасланып арекет эте, нетиджеге къыймет кесе;
-
джедвеллерге эсасланып, оларда олгъа малюматнен таныш олып, айни ишлер беджере;
-
лугъатларнен къулланмагъа ве чалышмагъа биле;
-
мевзугъа келишкен къошумча эдебиятны тапа ве къуллана;
-
китаплардан, меджмуалардан, газеталардан малюматны тапа, сакълай ве керек ерде къуллана;
-
озь усьтюнде чалышмагъа башлай.
9 сыныф
(35 саат, афтада 1 саат)
Окъув материалынынъ теркиби
|
Талебелернинъ умумтасиль севиелерине девлет стандартларнынъ талаплары
|
Кириш. Шахыснынъ инкишаф олувына къырымтатар тилининъ эмиети.
|
|
Нутукъ инкишафы.
Нутукъ инкишафынынъ чешитлери (аудирлев, окъув, язув, лаф юрьсетюв). Метин, услюплер, нутукъ шекиллери акъкъында малюматны текрарлав.
Иш шекиллери.
Аудирлев. Чешит тюрлю метинлерни анълав ве динълев.
Окъув. Чешит тюрлю метинлерни ифадели окъув.
Беянлар (муреккеп план иле). Агъзавий ве язма шекильде ильмий, публицистик, бедиий услюпте язылгъан метиннинъ иджадий вазифе иле беяны.
Диалог. Мушавере мевзуда, тевсие этильген мевзуда диалог тизюв.
Инша (муреккеп джумле иле). Агъзавий ве язма шекильде публицистик услюпте ахлякъий мевзуда инша.
Мустакъиль сайлангъан мевзуда нутукъ. Язма шекильде ахлякъий мевзуда маруза я да реферат.
Весикъалар. Ариза. Терджимеиал.
Фенлер арасындаки багъ.
Эдебий мевзуда чыкъыш (эдебият), тенкъидий эсерлернинъ конспекти (эдебият).
|
Талебелер:
эшиткенине ве окъугъанына план тизе; конспект яза; эшиткенине ве окъугьанына озь дуйгъуларыны, фикирлерини бильдире; чешит тюрлю метинлерни окъуй; эдебий нормаларгъа бойсуна; эшиткенини ве окъугъаныны беян эте (агъзавий, мустакъиль); тафсилятлы ве сайлав, муреккеп ве адий план иле маруза я да реферат яза; тафсилятлы, меракълы диалоглар тизе; агъзавий ве язма иншалар тизе; чешит китапларнен къулланып, услюбини, шекилини сечип алып, иншалар яза.
Ариза ве терджимеиалыны яза.
|
Тиль бильгилери
|
Текрарлав. Сёз чешитлери: морфологик ве синтактик роллери. Адий бир теркипли ве эки теркипли джумлелер.
|
|
Муреккеп джумле: багълайыджылы ве багълайыджысыз; табили ве тизме.
|
|
Тизме муреккеп джумлелер: теркиби, багъ васталары. Къошма тизме муреккеп джумлелер. Тенъештирме тизме муреккеп джумлелер. Къаршылыкъ тизме муреккеп джумлелер. Кенишлетме тизме муреккеп джумлелер. Айырыджы тизме муреккеп джумлелер. Инкяр тизме муреккеп джумлелер.
Фенлер арасындаки багъ. Бедиий эсерде тасвир (эдебият).
|
Талебелер:
тизме джумлелернинъ чешит шекиллерини сечип ала; оларнынъ теркибини анълай ве исбатлай; нутукъта догъру къуллана; токътав ишаретлерни догъру къойып, анълата.
|
Табили муреккеп джумлелер: теркиби, багъ васталары. Табили муреккеп джумлелернинъ шекиллери: муптеда табили, хабер табили, тамамлайыджы табили, айырыджы табили, вакъыт табили, себеп табили, ер табили, макъсат табили, шарт табили, керилеме табили, микъдар-дередже табили, тарз-арекет табили.
Фенлер арасындаки багъ.
Ильмий услюпте язылгъан метинлерде табили муреккеп джумлелернинъ эмиети.
|
Талебелер:
табили джумлелернинъ чешит ше-киллерини сечип ала; оларнынъ теркибини анълай ве исбатлай; нутукъта догъру къуллана; токътав ишаретлерини догъру къойып, анълата. багълайыджысыз ве багълайыджылы муреккеп джумлелерни сечип ала ве нутукъта къуллана.
|
Чокъ къысымлы муреккеп джумлелер. Чокъ къысымлы табили муреккеп джумлелер. Къарышыкъ багълы чокъ къысымлы муреккеп джумлелер.
Фенлер арасындаки багъ.
Бедиий эсерлерде чешит багъ васталы муреккеп джумлелернинъ эмиети (эдебияты).
|
Талебелер:
чокъ къысымлы муреккеп джумлелерни сечип ала ве нутукъта къуллана.
|
Кочюрильме ве къыя лаф. Диалог. Кочюрильме лафнынъ теркиби, токътав ишаретлери. Кочюрильме ве къыя лафнынъ фаркълары. Цитата ве онда токътав ишаретлери. Диалог ве токътав ишаретлери.
Фенлернинъ арасындаки багъ.
Бедиий эсерлерде диалоглар ве кочюрильме лафлар (эдебият).
|
Талебелер:
кочюрильме лафны ве диалогны фаркълай; кочюрильме лафнынъ болюклерини сечип ала; токътав иша-ретлерини догъру къойып, нутукъта къуллана.
|
Текрарлав (5—8 сыныф). Фонетика. Сес ве арифлер. Лексикология. Сёзнинъ лексик ве грамматик маналары. Морфология. Мустакъиль сёз чешитлери; ярдымджы сёз чешитлери. Синтаксис. Сёз бирикмелери; джумлелер, оларнынъ чешитлери, джумле азалары; муреккеп ве адий джумлелер, оларнынъ чешитлери. Токътав ишаретлери ве оларнынъ къаиделери.
|
Талебелер:
огренген къаиделерини биле, анълай, язгъанда къуллана.
|
Ичтимаий-медений мундериджевий ёнелиш ве нутукъ инкишафы
|
Къырымтатар тилининъ инкишафы.
|
Къырымтатар тили насыл инкишаф олу-на?
|
Украина ве Къырымнынъ табиаты, онынъ байлыгъы ве дюльберлиги.
|
Мен Къырымнынъ табиатыны севем.
|
Къырымтатар халкъынынъ темели: къоранта. Къырымтатар халкъынынъ табиат чизгилери; Украинада яшагъан башкъа халкъларнен мунасебети.
|
Мен — Украина ватандашым.
|
Къырымтатарларнынъ медениети: ходжалыкъ саалары; транспорт; эвлери, урбасы, емеклери.
|
Къырымтатар халкъ меден йети н и н ъ хусусиетлери.
|
Къырымтатар халкъынынъ байрамла-ры, урф-адетлери. Дини. Къырымтатар халкъынынъ санааты: мимарджылыкъ, рессамджылыкъ, эйкельтырашчылыкъ; музыка, театр. Къырымтатар халкъынынъ педагогикасы. Украина ве Къырымда мектепнинъ эмиети (И. Гаспринский).
|
Къырымтатар халкъ санаатынынъ хусусиетлери.
|
Украина ве Къырымнынъ кечмиши ве келеджеги. Къырым Ханлыкъ девири. Тасильнинъ буюк эмиети. (Зынджырлы медресе). Тасильнинъ XIX асырда ме-дений инкишаф олувы. Къырым ве Украина XX асырда.
|
Мен нени инкишаф этмелим?
|
Инсанларнынъ аятында тильнинъ эмиети. Тиль ве нутукъ.
|
Мен озь нутугъымны насыл инкишаф этем?
|
Зенаат ве унерлер. Мен ким ве насыл оладжам? Аятта насыл ёлнен кетмели? Зенаат ве табиат.
|
Келеджекте меним зенаатым.
|
Ахлякъ: мераметлик, севги, къараманлыкъ ве иляхре.
|
Инсан озь устюнде чалышмакъ керек.
|
Этика ве эдепнаме.
|
Этика ве эдепнаме арасындаки фаркъы.
|
МУНДЕРИДЖЕВИЙ АРЕКЕТ ЁНЕЛИШИ
Талебелернинъ алышкъанлыкъ шартлары:
-
индивидуаль, группа, чифтли шекильде чалыша;
-
лугъатларнен къулланмагъа ве чалышмагъа биле;
-
мевзугъа келишкен къошумча эдебиятны тапа ве къуллана;
-
китаплардан, меджмуалардан, газеталардан малюматны тапа, сакълай ве керек ерде къуллана;
-
озь арекетлерининъ текрибине къыймет кесе: макъсат ве плангъа эсасланып арекет эте, нетиджеге къыймет кесе;
-
радио ве теле яйынларны бакъа ве оларгъа озь фикирлерни айта;
— тенкъидий эдебиятны окъуй, умумийлештире; делиллерни сечип ала ве озь тезислерини исбатлай.
Къулланылгъан эдебият:
-
Умумтасиль окъув юртлары ичюн программалар. Къырымтатар тили ве эдебияты. 5-11 сыныфлар./ Яяева А.М., Алиева Л.А., Велиуллаева А., муртазаева Г. Э. – Симферополь: Къырым девлет окъув педагогика нешрияты, 2003. – 176с.
-
Къырымтатар тили. 5-12 сыныфлар. Умумтасиль окъув юртлары ичюн программа/ Тертип этиджи Алидинова М. И. – Симферополь: Къырым девлет окъув педагогика нешрияты, 2005. – 40с.
-
Интегрирленген курсу боюнджа къырымтатар ве четэль эдебияты. 5-12 сыныфлар. Умумтасиль окъув юртлары ичюн программа / Тертип этиджи Акимова С.М. – Симферополь: Къырым девлет окъув педагогика нешрияты, 2005. – 64с.
-
Меметов А. М., Алиева Л.А., Меметов И.А. Къырымтатар тили. 5-инджи сыныф ичюн дерслик. Симферополь: Къырым девлет окъув-педагогика нешрияты, 2001. – 208с.
-
Меметов А. М., Алиева Л.А., Меметов И.А. Къырымтатар тили. 6-нджы сыныф ичюн дерслик. Симферополь: Къырым девлет окъув-педагогика нешрияты, 2001. – 168с.
-
Меметов А. М., Алиева Л.А. Къырымтатар тили. 7-нджи сыныф ичюн дерслик. 2- нджи гъайрыдан ишленильген, кенишлетильген ве толдурылгъан нешир. Симферополь: КъДжИ «Къырымдевокъувпед нешир» нешрияты, 2007. – 168с.
-
Меметов А. М., Алиева Л.А., Акъмоллаев Э., Зайниев Э. К. Къырымтатар тили. 8-нджи сыныф ичюн дерслик. 2- нджи гъайрыдан ишленильген, кенишлетильген ве толдурылгъан нешир. Симферополь: КъДжИ «Къырымдевокъувпед нешир» нешрияты, 2008. – 192с.
-
Меметов А. М., Алиева Л.А., Акъмоллаев Э. Къырымтатар тили. 9-нджы сыныф ичюн дерслик.- Симферополь: КъДжИ «Къырымдевокъувпед нешир» нешрияты, 2009. – 208с.
Укладачі:
Алідінова М. І.
Аблякімова З. З.
Люманова Ш. Я.
Сєлямєтова Д. У.
Поделитесь с Вашими друзьями: |
